Krstan Sanxak (Kalistrat) (1830(?)-1914)


      Krstan e stru`anec koj pogolemiot del od `ivotot go pominal vo manastirot "Zograf" i tamu umrel vo dlaboka starost vo 1913 ili 1914 godina. Spored ka`uvawata na postarite gra|ani od Struga, toj bil u~itel po gr~ki jazik i go posetuval u~ili{teto na Naum Miladin. Od religiozni pobudi tajno pobegnal od svoite roditeli vo Sveta Gora Atonska kade {to se zamona{il i go dobil imeto Kalistrat. Tamu bil unapreden vo arhimandrit. Spored ka`uvawata, na Kalistrat mu ponudile i titula na episkop, no toj od mona{ka skromnost ja odbil. Vo Sveta Gora bil pro~uen kako najdobar i najnadaren psaltos - pea~ po isto~noto vizantisko notno peewe.

      Vo objavenite psaltiki, izdanie na manastirot "Zograf" toj se javuva i kako avtor-kompozitor na razni crkovni pesni, kako na primer: "Otca i Sina", "Dostojno jest", "Slavoslovija veliki" i dr. Isto taka, toj se zanimaval so prevod na bogoslu`bi od starogr~ki na crkovnoslovenski jazik. Taka na primer, Kalistrat gi prevel slu`bite na sv. Kliment i sv. Naum Ohridski, sv. Sedmo~islenici i dr. Na delata se potpi{al so svoeto mona{ko ime: "Kalistrat Zografski".


Kratka biografija prevzemena od: Enciklopedija na kulturnoto nasledstvo na Struga.

      Krstan Sanxak (Kalistrat Zografski) e bele`it igumen i arhimandrit na op{te`itelniot manastir Sveti Grigorij - Zograf na Sveta Gora Atonska. Roden e vo 1830(?) godina vo Struga. Enciklopediski obrazovan i zadlabo~en podvi`nik, teolog, muzikolog i filolog. Do zamona{uvaweto rabotel kako profesor po gr~ki jazik i crkovno peewe. Vo manastirot Zograf gi sozdal: muzi~koto u~ili{te i preveduva~koto, kaligrafsko-prepi{uva~ko u~ili{te. Kako bleskoten teoreti~ar na vizantiskata nevmatska muzi~ka tradicija, kompozitor i psalt od edna strana, i odli~en poznavatel na stogr~kiot, staroslovenskiot, novogr~kiot i romanskiot jazik od druga strana, sozdaval nesmrtni muzi~ki dela i prevodi. So niv gi bogatel kulturnite i civilizaciski silosi na pravoslavnata ikumena i na pravoslavniot makedonski narod. Kalistrat Zografski e mo`ebi najdobriot poznavatel na vizantiskata nevmatska lestvica, sodadena od slavniot podvi`nik, kompozitor i psalt, Sv. Jovan Kukuzel (12-ti vek). Kalistratovite prevodi, na del od kukuzeloviot muzi~ki opus }e ostanat zapameteni kako nenadminati. Avtor e na bazi~nata muzi~ka literatura "Vosto~no crkovno peewe" vo ~etiri toma, otpe~atena na Sveta Gora Atonska vo 1905 godina. Avtor ne na pove}e originalni kompozicii. Najpoznati se: evharisti~kiot kanon "Otca i Sina..." i "Dostojno est" vo pove}e glasovi.

      Kako redaktor na zografskata izdava~ka dejnost i kako brilijanten poznavatel na pove}e klasi~ni i `ivi jazici Kalistrat Zografski, prv gi preveduva i gi pe~ati slu`bite na Sv. Kliment Ohridski, Sv. Naum Ohridski i Svetite Sedmo~islenici, od starogr~ki na crkovnoslovenski jazik zapi{ani vo poznatiot Moshopolski kodeks. U`ival reputacija na unikaten zografski psalt. Se upokoil vo zografskata mona{ka kinovija vo 1914 godina. Poradi negoviot smiren, zerkatelen i asketski `ivot se smeta za eden od najomilenite duhovnici na Atonskiot manastir Zograf. Negovite mo{ti do denes se ~uvaat vo zografskata mona{ka kosturnica. Negoviot pridones kon muzi~kite i filolo{kite nauki e `ivo reaktualiziran vo sovremenite nau~ni krugovi.

Ovoj vtor prilog e objaven vo original vo izdanieto za maj 2003 na spisanieto "Uspenie" koe go pe~ati manastirot "Uspenie Bogorodi~no" od s. Jankovec, Prespa.